«خواتین» و نقش سیاسی - اجتماعی آنان در تاریخ اسلام‏

Authors

سید مهدی جوادی

abstract

خاتون/قاتون/قادین، به معنای خانم، بانوی اصیل و شوهردار (به طور عام) و زنان والامقام و دختران خاقان، خان و بزرگان (به طور خاص)، یکی از عنوان‏های مهم در تاریخ اسلام و در واقع، عنوانی ویژه در برابر خان بوده که برای بزرگداشت زنان و تجلیل از مقام آنان، به کار می‏رفته است.عنوان «خاتون» خاستگاه سغدی داشته و پیش از ظهور اسلام به حکم‏رانان چین و بخارا اطلاق شده است، لکن این عنوان (با مفهوم خاص خود) در دوره‏های اسلامی هم در نقاط مختلف قلمرو اسلامی به کار می‏رفته و حتی گذشته از شهرت نخستین زن حکومتگر شیعه به نام «سیده ملک خاتون»، که در قرن چهارم هجری در ایران به حکومت رسید خاتون و برخی واژه‏های مترادف‏با آن، هم‏چون بی‏بی و سیده درباره حضرت فاطمه‏علیها السلام و بعضی از فرزندان ائمه اطهارعلیه السلام، جایگاه ویژه‏ای در میان شیعیان اثناعشری در ایران، داشته است.این مقاله درصدد است تا ضمن ریشه‏یابی واژه خاتون و مترادف‏های آن، نقش سیاسی، اجتماعی، دینی و فرهنگی خاتون‏ها را در دوره‏های گوناگون تاریخی بررسی کند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

طلقاء و نقش آنان در تاریخ اسلام

ریشه‌ی اختلاف و دشمنی میان بنی‌امیه و بنی‌هاشم را در قرن‌ها پیش از ظهور اسلام، در شبه جزیره عربستان، باید جستجو کرد. گر چه این طوایف هر دو از اعراب مستعربه در برابر اعراب عاربه بوده و نسب آنان به عدنان، از فرزندان اسماعیل بن ابراهیم می‌رسید و به همین سبب به اعراب عدنانی هم معروف شده‌اند، لکن منشأ اصلی اختلاف این دو طایفه معروف اعراب عدنانی را، دوره حیات قصی‌بن‌کلاب، از اجداد آنان، باید دانست. د...

full text

طلقاء و نقش آنان در تاریخ اسلام

ریشه ی اختلاف و دشمنی میان بنی امیه و بنی هاشم را در قرن ها پیش از ظهور اسلام، در شبه جزیره عربستان، باید جستجو کرد. گر چه این طوایف هر دو از اعراب مستعربه در برابر اعراب عاربه بوده و نسب آنان به عدنان، از فرزندان اسماعیل بن ابراهیم می رسید و به همین سبب به اعراب عدنانی هم معروف شده اند، لکن منشأ اصلی اختلاف این دو طایفه معروف اعراب عدنانی را، دوره حیات قصی بن کلاب، از اجداد آنان، باید دانست. د...

full text

شخصیت سیاسی و نقش مغیره بن شعبه در تاریخ اسلام

مغیره بن شعبه، که او را در زمرة دهاه اربعة عرب شمرده اند، هم از حیث اندیشه و روش با سه داهی دیگر متفاوت است، و هم بر خلاف شهرت تاریخی اش چندان شناخته نیست. در این نوشتار، آن بخش از رویدادهای نیمة نخست سدة اول هجری که به نحوی مغیره بن شعبه در آنها نقش داشته است، به ترتیب زمان وقوع حوادث بررسی، و زندگی وی از بدو مسلمان شدن تا هنگام مرگ پی گیری می شود. سپس با نگاهی به برش طولی تاریخ نیم قرن اول هج...

full text

تحلیل نقش سیاسی ـ اجتماعی احنف بن قیس تمیمی در تاریخ اسلام

اشراف و رجال قبیله‌ای تحت حمایت حکام و خلفای اموی و ساختار قبیله‌ای و زمینه‌های فرهنگی ـ جاهلی، در دگرگونی‌های سیاسی و اجتماعی، نقشی مؤثری ایفا کردند. در این پژوهش نسبت میان یکی از این شخصیت‌ها با تاریخ تحولات اسلامی در قرن نخست هجری بررسی می‌شود. احنف بن قیس یکی از مشاهیر بنی‌تمیم است که منابع اسلامی اطلاعات پراکنده و ضد و نقیضی درباره او ارائه می‌دهند. بررسی ابعاد شخصیت احنف و ارزیابی گزارش‌ه...

full text

شخصیت سیاسی و نقش مغیره بن شعبه در تاریخ اسلام

مغیره بن شعبه، که او را در زمرة دهاه اربعة عرب شمرده اند، هم از حیث اندیشه و روش با سه داهی دیگر متفاوت است، و هم بر خلاف شهرت تاریخی اش چندان شناخته نیست. در این نوشتار، آن بخش از رویدادهای نیمة نخست سدة اول هجری که به نحوی مغیره بن شعبه در آنها نقش داشته است، به ترتیب زمان وقوع حوادث بررسی، و زندگی وی از بدو مسلمان شدن تا هنگام مرگ پی گیری می شود. سپس با نگاهی به برش طولی تاریخ نیم قرن اول هج...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام

Publisher: دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام

ISSN 2008-6431

volume 6

issue شماره 2 - تابستان - مسلسل 22 2005

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023